Żywiecczyzna z klimatem północnych Włoch? Wspólne działania podmiotów prywatnych i publicznych podjęte już dziś mogą zapobiec temu scenariuszowi i ochronić zasoby wodne regionu

Raport „Zmiany klimatu a zasoby wody na Żywiecczyźnie” został przygotowany na zlecenie Koalicji „Dbamy o wodę” założonej przez Żywiec Zdrój i Grupę Żywiec. Autorami są naukowcy z firmy Wind Hydro specjalizującej się w analizach hydrologicznych i klimatycznych. To unikalne w skali kraju opracowanie, które całościowo opisuje skutki zmian klimatu oraz rozwoju gospodarczego Żywiecczyzny na jej zasoby wody. Ze względu na swoje walory naukowe raport otrzymał patronat Wód Polskich oraz Centrum UNEP/GRID-Warszawa, organizacji afiliowanej przy ONZ.

Zmieniający się klimat wpłynie na zasoby wodne Żywiecczyzny

Od 1966 r. średnia roczna temperatura powietrza na Żywiecczyźnie rosła w tempie ponad 3,5°C/100 lat. Jeżeli ten trend się utrzyma, to po 2090 r. wyniesie ona ok. 14-15°C. Oznacza to, że klimat regionu może zbliżyć się do tego, który panuje na północy Włoch czy w północnej Grecji. Zmiany klimatyczne przełożą się na mniej śnieżne zimy i szybszy odpływ wody, a tym samym słabsze zasilanie zasobów wodnych.

- Coraz częstsze gwałtowne zjawiska meteorologiczne wywołane zmianami klimatu – ulewne deszcze przeplatające się z okresami suszy – utrudnią odbudowę i zachowanie zasobów wodnych na terenach górskich, takich jak Żywiecczyzna. Strome stoki, mało przepuszczalne gleby i uszczelnione tereny zurbanizowane oraz coraz większy udział opadów deszczu zimą sprawiają, że woda odpływa z Kotliny Żywieckiej w tempie 4-krotnie szybszym niż średnia dla Polski – podkreśla dr Małgorzata Stolarska z Wind-Hydro, kierująca zespołem naukowców, którzy opracowali raport.

Specyfika regionu pogłębia skutki zmian klimatu

W regionie przeważają okresy z niedoborem opadów, co długofalowo zahamuje naturalną odbudowę zasobów wodnych. Ok. 43 proc. gleb użytkowanych rolniczo słabo zatrzymuje wodę. W przyszłości zwiększy ich podatność na suszę rolniczą. Monokulturowe lasy świerkowe, z grubą warstwą igliwia oraz skąpym poszyciem leśnym, również utrudniają zatrzymywanie wody. Jednocześnie, obumieranie lasów przyspiesza odpływ opadów, zwłaszcza na stokach wzniesień.

Raport wskazuje, że rozwój miast potęguje wpływ zmian klimatu na zasoby wodne na Żywiecczyźnie. Obszar powierzchni nieprzepuszczalnych zwiększa się w tempie ponad 1 km² na rok. Z jednej strony ogranicza to przepuszczanie wód opadowych i potęguje zjawisko suszy. Z drugiej – zwiększa ryzyko powodzi miejskich. Jednocześnie niewystarczająca infrastruktura wodociągowa w niektórych gminach wymusza korzystanie z indywidualnych ujęć wody. Długotrwałe deficyty opadów mogą utrudnić zaopatrzenie w wodę na tych obszarach.

Wspólne działania adaptacyjne podmiotów publicznych i prywatnych pomogą ochronić zasoby wodne regionu

Zmiany klimatu będą wszechstronnie wpływać na zasoby wody w regionie. By skutecznie je chronić, konieczna jest szeroka współpraca instytucji publicznych, samorządów, przedsiębiorstw oraz organizacji pozarządowych. Dlatego Koalicja „Dbamy o wodę”, założona przez dwie wiodące firmy w regionie edukuje oraz popularyzuje rozwiązania dotyczące ochrony zasobów wody. Raport „Zmiany klimatu a zasoby wody na Żywiecczyźnie” to merytoryczna podstawa działań Koalicji, a wnioski i rekomendacje w nim zawarte posłużą do opracowania strategii kierunków długofalowej aktywności Koalicji.

- Rekomendacje raportu wskazują na konieczność budowania partnerstwa wszystkich podmiotów, którym leży na sercu dobro zasobów wodnych Żywiecczyzny. Koalicja „Dbamy o wodę” od samego początku swojej działalności postawiła na elastyczną formułę współpracy koalicjantów. Dzięki temu mogą wspólnie promować rozwiązania dotyczące ochrony zasobów wody oraz małej retencji. Zapraszamy do Platformy Dialogu wszystkie podmioty zainteresowane udziałem w spotkaniach konsultacyjnych, grupach roboczych i pracach projektowych Koalicji - podkreśla Piotr Popa, rzecznik Koalicji „Dbamy o wodę”.

Jak możemy wspólnie dbać o zasoby wody

Autorzy raportu rekomendują podnoszenie świadomości dotyczącej retencji wody, zrównoważone korzystanie z jej zasobów, inwestycje w infrastrukturę retencyjną oraz optymalizację wykorzystania wody w procesach produkcyjnych. Równie ważne jest zwiększanie udziału powierzchni przepuszczalnych w tkance miejskiej oraz zalesianie. Działania te wymagają współpracy instytucji publicznych, samorządów, biznesu, organizacji pozarządowych i środowisk naukowych. Niezbędna jest również współpraca mieszkańców.

- Dbałość o wodę to wspólna odpowiedzialność nas wszystkich. Jako instytucja publiczna odpowiedzialna za zarządzanie jej zasobami zachęcamy do wspólnych, skoordynowanych działań, które pomogą zachować je dla przyszłych pokoleń i zapewnić dalszy rozwój regionu. Wiele rozwiązań i programów takich jak np. „Moja woda” pomagają uzyskać dofinansowanie na inwestycje m.in. w małą retencję. Jestem przekonana, że rekomendacje autorów raportu zachęcą zainteresowane podmioty do sięgania o takie wsparcie – podsumowuje Małgorzata Sikora, dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie, PGW Wody Polskie.Raport zaprezentowano podczas I Konferencji Wodnej na Żywiecczyźnie „Liczy się każda kropla”, która odbyła się w 13.07 w Żywcu z inicjatywy Koalicji „Dbamy o wodę” To pierwsze tego typu wydarzenie w regionie, które zapoczątkowało koalicyjną Platformę Dialogu. Wśród zaproszonych gości znaleźli się przedstawiciele instytucji, samorządów, lokalnego biznesu oraz organizacji pozarządowych.Pełny raport znajduje się na stronie: www.dbamyowode.pl

O raporcie:

Raport bazuje na dostępnych danych meteorologicznych, klimatycznych, geologicznych i hydrologicznych. Analizy warunków klimatycznych regionu oparto o dane ze stacji IMGW-PIB w Bielsku-Białej (Aleksandrowice), położonej na granicy Żywiecczyzny. To stacja meteorologiczna I rzędu, która zawiera najlepsze jakościowo dane meteorologiczne dla tego obszaru. Wykorzystano je zarówno do diagnozy obecnych trendów zmian klimatu, jak i oczekiwanych zmian w przyszłości. Modelowanie zmian klimatu oparto o scenariusze wpływu emisji gazów cieplarnianych (tzw. scenariusze RCP – representative concentration pathways), zaakceptowane przez Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu.

O Koalicji:

Koalicja Dbamy o Wodę to inicjatywa na rzecz budowania partnerstwa podmiotów publicznych, prywatnych oraz pozarządowych. Założycielami Koalicji są firmy działające w regionie – Żywiec Zdrój i Grupa Żywiec. W trosce o ochronę zasobów wodnych Żywiecczyzny Koalicja będzie pracować nad rozwiązaniami i podejmować działania na rzecz małej retencji, prowadząc również działalność badawczą oraz edukacyjną wokół zagadnień hydrologicznych i klimatycznych. Koalicja będzie promować dobre praktyki oraz przedstawiać korzyści wynikające z wdrażania rozwiązań retencyjnych na poziomie lokalnym i ogólnopolskim. Celem jest budowanie porozumienia między lokalnymi społecznościami, samorządami i instytucjami, aby poprzez wspólne działania inspirować inne regiony Polski. Koalicję tworzą aktualnie cztery organizacje – Koalicjanci Założyciele: Żywiec Zdrój oraz Grupa Żywiec, a także Koalicjanci Partnerzy: Centrum UNEP/GRID-Warszawa i Żywiecka Fundacja Rozwoju.