Niedźwiedzie w Beskidach. Gdzie spotkamy niedźwiedzie i co wtedy robić?

Ile niedźwiedzi żyje w Polsce, gdzie można je znaleźć, ile przeciętnie żyje niedźwiedź, jak wygląda sen zimowy niedźwiedzia, jakie odgłosy wydaje niedźwiedź, jak szybko biega, jak obronić się przed jego atakiem oraz jaki zasięg musi mieć spray na niedźwiedzie? Na te i inne pytania postaramy się Wam tutaj odpowiedzieć.

Ile jest niedźwiedzi w Polsce? Gdzie można je spotkać?

Niedźwiedź brunatny (Ursus arctos) to duży ssak należący do rodziny niedźwiedziowatych. Jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych i rozpowszechnionych gatunków niedźwiedzi na świecie. Ma potężne ciało, dużą głowę i silne kończyny. Jego futro może mieć różne odcienie brązu, od prawie czarnego po jasny blond, czasem nawet srebrzyste. W Polsce niedźwiedzie brunatne można spotkać w Tatrach, Bieszczadach oraz Beskidzie Żywieckim.

Populacja niedźwiedzi brunatnych w Polsce jest stosunkowo niewielka. Według różnych szacunków ich liczba może wahać się od około 100 do 200 osobników. Dokładna liczba jest trudna do określenia, ponieważ zwierzęta te są bardzo ruchliwe i prowadzą skryty tryb życia, a także swobodnie migrują między Polską, Słowacją, Ukrainą i Rumunią.

Jakie odgłosy wydają niedźwiedzie?

Niedźwiedzie brunatne mogą wydawać różnorodne odgłosy w zależności od sytuacji, w jakiej się znajdują, ich wieku, płci oraz celu komunikacji. Oto kilka przykładów odgłosów, które mogą wydawać niedźwiedzie brunatne

1. Warczenie i ryk - odgłosy, które niedźwiedzie wydają, gdy czują się zagrożone lub chcą odstraszyć intruza.
2. Stękanie i chrumkanie - spokojne odgłosy, które niedźwiedzie wydają podczas codziennych czynności, takich jak poszukiwanie pożywienia.
3. Kwilenie i piski - odgłosy, które mogą wydawać młode niedźwiedzie, zwłaszcza gdy są głodne lub szukają matki.
4. Sapanie i dyszenie - mogą być związane z wysiłkiem fizycznym, na przykład podczas gonitwy lub walki.
5. Jęki - mogą sygnalizować ból lub dyskomfort.
6. Warkoty i mruczenie - mogą być wyrazem zadowolenia, na przykład podczas interakcji społecznych lub odpoczynku.

Ile żyją niedźwiedzie?

Niedźwiedzie brunatne żyją zwykle od 30 do 40 lat. Samce i samice mają podobną długość życia. W warunkach niewoli, na przykład w ogrodach zoologicznych, niedźwiedzie mogą żyć dłużej, nawet 50 lat.

Co jedzą niedźwiedzie?

Polskie niedźwiedzie brunatne są typowymi przedstawicielami swojego gatunku – są wszystkożerne i ich dieta zależy od pory roku oraz dostępności różnych źródeł pożywienia. Jedzą między innymi owoce leśne, orzechy, korzenie, owady, a także mięso.

Jak wygląda hibernacja? Jak niedźwiedzie przygotowują się do snu zimowego? Kiedy się budzą?

Hibernacja to stan głębokiego snu, w którym niedźwiedzie spędzają Jest kluczowym elementem cyklu życiowego niedźwiedzi i umożliwia im przetrwanie w trudnych warunkach, kiedy żywność jest niedostępna i temperatury są zbyt niskie do normalnego funkcjonowania. Oto jak wygląda hibernacja u niedźwiedzi:

Przygotowania:

1. Nabieranie masy: Jesienią niedźwiedzie intensywnie jedzą, aby zbudować zapasy tłuszczu, które będą ich głównym źródłem energii podczas hibernacji. Ten okres, znany jako hyperfagia, charakteryzuje się tym, że niedźwiedzie mogą spożywać nawet cztery razy więcej kalorii niż zwykle.
2. Miejsce hibernacji: Niedźwiedzie wybierają zaciszne miejsca, często odosobnione i trudno dostępne, które mogą zapewnić im bezpieczeństwo i izolację od niskich temperatur. Miejsce to musi być również suche, żeby uniknąć hipotermii. Często są to jaskinie, wykopy pod korzeniami drzew, naturalne zagłębienia w ziemi.

Co się dzieje z organizmem niedźwiedzi podczas hibernacji?

1. Obniżenie metabolizmu: Podczas hibernacji metabolizm niedźwiedzia znacznie spada, co pozwala na zmniejszenie zużycia energii. Temperatura ciała obniża się, ale nie tak drastycznie, jak u innych hibernujących zwierząt.
2. Zmniejszenie częstości tętna i oddechu: Serce niedźwiedzia zwalnia, a oddechy stają się rzadsze i płytsze.
3. Brak jedzenia i picia: Niedźwiedzie nie jedzą, nie piją, nie wydalają moczu ani stolca podczas hibernacji. Produkty przemiany materii są przetwarzane wewnętrznie.
4. Utrata masy ciała: Niedźwiedzie tracą podczas hibernacji sporą część swojej masy ciała, nawet do 30%, spalając zgromadzony tłuszcz.
5. Wpływ na organizm: Sen zimowy nie wpływa na masę mięśniową i kostną. Rany goją się samoistnie.

Budzenie się ze snu zimowego

Niedźwiedzie zwykle budzą się z hibernacji na wiosnę, kiedy temperatura otoczenia zaczyna rosnąć. Proces wybudzania się jest stopniowy i może trwać od kilku dni do kilku tygodni. Po wybudzeniu niedźwiedzie są często osłabione i spędzają czas na powolnym odzyskiwaniu sił i poszukiwaniu pożywienia.

Czy niedźwiedzie są zagrożeniem dla turystów? Jak uniknąć ataku niedźwiedzia? 

Zachowanie odpowiednich środków ostrożności w lesie, w którym mogą występować niedźwiedzie brunatne, jest bardzo ważne dla bezpieczeństwa zarówno ludzi, jak i samych niedźwiedzi. Oto kilka wskazówek, jak należy postępować, żeby zminimalizować ryzyko niebezpiecznych interakcji z niedźwiedziami, które mogły się wybudzić ze snu zimowego:

1. Wędrówkę planuj tak, żeby zejść ze szlaku przed zmrokiem, ponieważ wtedy niedźwiedzie są najbardziej aktywne.
2. Zwracaj uwagę na otoczenie: O obecności niedźwiedzi w lesie świadczą ślady łap, odchody i zdrapana kora na drzewach. W zimie łatwiej zaobserwować ślad niedźwiedzia.
3. Nie chodź po lesie w słuchawkach na uszach, ponieważ możesz nie usłyszeć zbliżającego się niedźwiedzia.
4. Bądź głośny: Niedźwiedzie zazwyczaj unikają ludzi, ale mogą zaatakować, jeśli poczują się zaskoczone. Rozmawiaj, śpiewaj lub hałasuj, żeby zwierzęta były świadome twojej obecności.
5. Trzymaj odległość: Jeśli wydaje ci się, że w pobliżu jest niedźwiedź, oddal się powoli. Zawsze zachowuj bezpieczną odległość od tych zwierząt.
6. Nie karm niedźwiedzi: Karmienie dzikich zwierząt jest niebezpieczne i może doprowadzić do sytuacji, w której niedźwiedzie będą zbliżać się do ludzi w poszukiwaniu pożywienia.
7. Uważaj na spacerze z psem: Jeśli masz ze sobą psa, trzymaj go na smyczy. Niedźwiedzie mogą uznać przyjazne zachowanie psa jako atak, co doprowadzi do niebezpiecznej sytuacji.
8. Zabezpiecz jedzenie: Jeśli biwakujesz, przechowuj jedzenie w miejscach niedostępnych dla niedźwiedzi, na przykład w samochodzie. Możesz je też zawiesić na drzewie w pewnej odległości od miejsca noclegu. Posiłek pakuj szczelnie, żeby nie roztaczały zapachu. Nie wyrzucaj resztek jedzenia w lesie, ponieważ mogą one przyciągnąć niedźwiedzie.
9. Poznaj zachowania niedźwiedzi: Wiedza o tym, jak zachowują się niedźwiedzie, jest ważna. Na przykład, unikaj bezpośredniego kontaktu wzrokowego, który może być interpretowany jako wyzwanie.
10. Zainstaluj w telefonie aplikację RATUNEK, dzięki której wezwiesz pomoc nawet przy braku zasięgu w telefonie.
11. Tak zwany spray na niedźwiedzie, czyli zwykły gaz pieprzowy, jest w większości przypadków bezużyteczny. Żeby zatrzymać niedźwiedzia, musi mieć zasięg ponad 10 metrów.

Ataki niedźwiedzi w Polsce zdarzają się sporadycznie. Ostatnie przypadki ataku niedźwiedzia miały miejsce w Bieszczadach. W marcu 2023 roku niedźwiedź zaatakował i pogryzł kobietę, która podeszła zbyt blisko jego legowiska. Natomiast zaledwie kilka dni temu, 12 listopada w rejonie nieistniejącej wsi Hulskie obok Zatwarnicy, 56-letni mężczyzna podczas spaceru w lesie napotkał na niedźwiedzia. Odniósł rany szarpane i kąsane twarzoczaszki, przedramienia oraz pleców. Przebywa w szpitalu. 

Co zrobić, gdy spotkasz niedźwiedzia? Jak szybko biega niedźwiedź?

Jeśli spotkasz niedźwiedzia, staraj się powoli i spokojnie oddalić się, nie odwracając się do niego plecami. Pamiętaj, że paniczna ucieczka może spowodować odruch ataku u drapieżnika. Możesz również zacząć głośno rozmawiać z kimś lub sam ze sobą, żeby dać niedźwiedziowi znać, że jesteś człowiekiem, a nie zwierzęciem.

Jeśli już zostaniesz zaatakowany, rzuć się na ziemię twarzą w dół, osłaniając głowę rękami i udawaj nieżywego. Jest to skuteczny sposób w przypadku ataku niedźwiedzia brunatnego. Jeśli trafiłeś gdzieś na porady, żeby tego nie robić, dotyczyły one niedźwiedzia czarnego, który w Polsce nie występuje.

Nigdy nie naśladuj dźwięków niedźwiedzia ani nie piszcz głośno, ponieważ może to być odebrane jako prowokacja lub zagrożenie. Pamiętaj, że niedźwiedź brunatny to imponujący drapieżnik, który mimo swojej masywnej budowy porusza się zaskakująco zwinnie. Pomimo krępej budowy ciała potrafi biegać, skakać, pływać oraz wspinać się na drzewa i skały. Osiąga prędkość ponad 50 km/h, więc na piechotę nie da się daleko przed nim uciec.

Czy zimą można spotkać w górach niedźwiedzie?

Nie wszystkie niedźwiedzie zapadają w głęboki sen zimowy. Ich zachowanie może zależeć od wielu czynników, takich jak warunki pogodowe, dostępność pokarmu, stan zdrowia, wiek czy płeć zwierzęcia. Na przykład młode niedźwiedzie mogą mieć mniej regularny sen zimowy niż starsze.

W cieplejsze zimy lub gdy występuje dostatek pokarmu, niektóre niedźwiedzie mogą wybudzać się i opuszczać swoje legowiska. Jeśli niedźwiedź wybudzi się ze snu zimowego, może być głodny i poszukiwać pożywienia, co potencjalnie może uczynić go bardziej niebezpiecznym. Jednak przypadki agresji wobec ludzi są rzadkie i niedźwiedzie zwykle unikają kontaktu z człowiekiem.

Niemniej jednak spotkanie z niedźwiedziem w górach, nawet zimą, może być niebezpieczne, dlatego ważne jest zachowanie ostrożności i świadomość potencjalnego ryzyka.

Jeśli planujesz wyprawę w góry zimą, warto pamiętać o kilku podstawowych zasadach bezpieczeństwa:

1. Informuj kogoś o swojej trasie i planowanym czasie powrotu.
2. Sprawdzaj prognozy pogody i warunki na szlakach.
3. Bądź przygotowany na zmienne warunki atmosferyczne.
4. Zabierz odpowiednie wyposażenie, w tym środki pierwszej pomocy.